Samookaleczenie się, czyli krzyk rozpaczy

samookaleczanie się

Samookaleczenie to celowe, destrukcyjne działanie. Ten rodzaj zachowania zwykle nie jest próbą samobójstwa, a raczej zaburzonym sposobem radzenia sobie, przez niektórych ludzi z bólem emocjonalnym, frustracją i gniewem. 

Podczas, gdy sam akt samookaleczenia może przynieść poczucie spokoju i dobrego samopoczucia, to natychmiast po czynie, przychodzi intensywne poczucie winy i wstydu. Równie szybko powracają bolesne emocje, które były przyczyną samookaleczenia. Samookaleczenie się  jest uważane za akt impulsywny. W licznych przypadkach samookaleczenie się jest aktem jednorazowym. Niestety częściej zaradzają się zachowania długotrwałe, powtarzalne.

Rodzaje samookaleczeń 

Osoby z tym zaburzeniem okaleczają najczęściej ramiona, nogi i przód tułowia. Miejsca te są łatwo dostępne, a oprócz tego, można je ukryć pod ubraniem. Istnieje wiele sposobów, w jakie ludzie angażują się w samookaleczenia, w tym:

  • Cięcia
  • Przypalenia
  • Wycinanie słów lub symboli w skórze
  • Łamanie kości
  • Biczowanie
  • Gryzienie się
  • Wyrywanie włosów,
  • Rozdrapywanie ran, drapanie skóry do krwi
  • Przebijanie skóry ostrymi przedmiotami

Przyczyny i czynniki ryzyka samookaleczenia

Specjaliści są zdania, że zachowania samookaleczające nie są wynikiem pojedynczego czynnika, ale raczej wielu nakładających się przyczyn i czynników ryzyka. Najczęstsze przyczyny samookaleczeń mogą obejmować kombinację następujących czynników:

Genetyczne: Jak wiele chorób o podłożu psychicznym, tak i w tym wypadku. Geny mogą mieć wpływ na zachowania autodestrukcyjne.

Fizyczne: Uważa się, że wiele zaburzeń zdrowia psychicznego jest wynikiem braku równowagi niektórych neuroprzekaźników w mózgu zaangażowanych w regulację emocji i odczuwanie przyjemności. Chorzy mogą samookaleczyć się, aby poczuć się mniej pustym, kontrolować swoje emocje.

ŚrodowiskoDzieci i nastolatki, które były wykorzystywane fizycznie, seksualnie, werbalnie lub emocjonalnie są bardziej narażone na rozwój zachowań autodestrukcyjnych, traktowanych jako sposób radzenia sobie ze wspomnianymi przeżyciami. Podczas przemocy osoby te nie były w stanie wyrażać emocji i uczuć w zdrowy sposób i nauczyły się wykorzystywać samookaleczenia, aby radzić sobie z przytłaczającymi emocjami i traumą.

Czynniki ryzyka:

  • Kobiety częściej okaleczają się niż mężczyźni
  • Wiek do 20 roku życia
  • Środowisko rówieśników, którzy dokonują samookaleczeń
  • Niestabilność emocjonalna
  • Niestabilna seksualność
  • Nadużywanie i uzależnienie od narkotyków i alkoholu

Oznaki i objawy samookaleczenia

Ponieważ samookaleczenia często dokonuje się na osobności, trudno jest wiedzieć, kiedy nawet bliska osoba lub przyjaciel dopuszcza się samookaleczenia. Oznaki i symptomy samookaleczenia będą różnić się w zależności od stosowanych metod, współwystępujących zaburzeń oraz używania narkotyków lub alkoholu. Oznaki i objawy samookaleczenia obejmują:

Objawy behawioralne:

  • Ubieranie się nieodpowiednio do pogody, np. latem noszenie długich spodni i koszul z długimi rękawami
  • Tłumaczenie kontuzji jako częstych „wypadków” lub w wyniku niezdarności
  • Konieczność spędzania coraz większej ilości czasu w samotności
  • Trzymanie pod ręką ostrych przedmiotów lub narzędzi służących do samookaleczenia, nawet w szkole. Zabawy nożem.
  • Stopniowe wycofywanie się z niegdyś lubianych zajęć
  • Nieprzewidywalne, impulsywne, ryzykowne zachowania
  • Zakrwawione ubrania, ręczniki lub pościel

Objawy fizyczne:

  • Blizny po oparzeniach lub skaleczeniach
  • Świeże zadrapania lub skaleczenia
  • Siniaki
  • Połamane kości
  • Łaty brakujących włosów

Objawy poznawcze:

  • Ciągłe pytania dotyczące tożsamości osobistej
  • Definiowanie myśli o bezradności, beznadziejności lub bezwartościowości

Objawy psychospołeczne:

  • Odrętwienie emocjonalne
  • Niestabilność emocjonalna
  • Depresja i epizody depresyjne
  • Zwiększony niepokój, zwłaszcza gdy nie można dokonać samookaleczenia
  • Wina, wstyd, niesmak po samookaleczeniu

Poważne skutki samookaleczeń

Długoterminowe skutki samookaleczenia będą zależeć od sposobu, w jaki dana osoba wyrządza sobie krzywdę, obecności alkoholu lub używania narkotyków oraz współwystępujących zaburzeń zdrowia psychicznego. Najczęstsze konsekwencje nieleczonego samookaleczenia to:

  • Izolacja społeczna i słabe relacje interpersonalne
  • Rosnące poczucie wstydu, obrzydzenia i poczucia winy
  • Niska samoocena i obraz siebie
  • Trwałe blizny
  • Uszkodzone ścięgna, nerwy, naczynia krwionośne i mięśnie
  • Trwałe osłabienie lub drętwienie niektórych obszarów ciała
  • Posocznica
  • Myśli i zachowania samobójcze
  • Przypadkowa, nieumyślna śmierć

Samookaleczanie się jest uleczalne

Samookaleczanie jest uleczalne. Wsparcie może obejmować pracę nad rozpoznawaniem przyczyn, naukę radzenia sobie z trudnymi emocjami i pomoc w samoopiece takiej jak np. opatrywanie ran i poznawanie innych strategii radzenia sobie. Dla każdego, kto się samookalecza, samo uświadomienie sobie, że nie jest to długofalowe rozwiązanie problemów, jest krokiem we właściwym kierunku. Kiedy podejmą decyzję o szukaniu wsparcia, ważne jest, aby podjęły je powoli i nie były dla siebie zbyt surowe. Przerwanie cyklu samookaleczenia może zająć trochę czasu, a po drodze mogą pojawić się komplikacje, które także można przezwyciężyć.