Autyzm u dziecka to całościowe zaburzenie rozwojowe, pojawiające się już we wczesnym okresie jego życia. Pierwsze objawy, jakie daje to brak mowy, utrzymywania kontaktu wzrokowego i rozumienia przez dziecko poleceń. Czym dokładnie jest to zaburzenie, jakie są jego przyczyny i sposoby leczenia?
Czym jest autyzm u dziecka?
Autyzm jest to rozwojowe zaburzenie o charakterze neurologicznym. Jego objawy występują już we wczesnym dzieciństwie i utrzymują się przez całe życie człowieka. Zaburzenia związane z autyzmem są dosyć często diagnozowane i dotykają nawet jednego dziecka na 300 urodzeń w Polsce. Dziecko z autyzmem ma problemy w komunikowaniu się i relacjach społecznych. Dochodzi też do nieprawidłowości w rozwoju zabawy funkcjonalnej czy symbolicznej przed 3. rokiem życia malucha. Czym charakteryzuje się autyzm wczesnodziecięcy?
- poważnym zaburzeniem mowy,
- potrzebą zachowania niezmienności otoczenia,
- unikaniem przez dziecko kontaktów z innymi ludźmi.
Rodzaje zaburzeń ze spektrum autyzmu u dziecka
W psychiatrii wykorzystuje się zasadniczo 2 klasyfikacje, a więc tą opracowaną przez Światową Organizację Zdrowia – klasyfikacja ICD i Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne – klasyfikacja DSM. Obie klasyfikacje uwzględniają dosyć podobne problemy zdrowotne, ale inne są kryteria diagnostyczne i inaczej wygląda kategoryzowanie różnorodnych zaburzeń. W naszym kraju lekarze używają klasyfikacji ICD-10. W niej autyzm należy do kategorii całościowych zaburzeń rozwojów, w której wymienia się takie problemy, jak:
- autyzm wczesnodziecięcy – pierwsze objawy występują u dziecka jeszcze przed 3 rokiem życia,
- autyzm atypowy – objawy pojawiają się po ukończeniu 3 roku życia,
- zespół Retta,
- pozostałe dziecięce zaburzenia dezintegracyjne,
- zaburzenie hiperkinetyczne wraz z upośledzeniem umysłowym oraz ruchami stereotypowymi,
- zespół Aspergera,
- pozostałe całościowe zaburzenia rozwojowe,
- nieokreślone całościowe zaburzenia rozwojowe.
Jeżeli chodzi o klasyfikację DSM to nie wyróżnia ona danych rodzajów autyzmu, zamiast niego używa określenia spektrum zaburzeń. W tym przypadku liczy się nie kategoryzowanie danej formy autyzmu, a najważniejsza się intensywność występujących objawów.
Autyzm u dzieci – w jaki sposób zachowuje się dziecko z tym zaburzeniem?
Autyzm u dziecka daje szereg podobnych objawów. Maluch w wieku dwóch lat powinien już nazywać przedmioty, czynności i osoby. Rozumie też proste polecenia i zdania wypowiadane przez rodziców. Dziecko cierpiące na autyzm ma z tym problem. Nie utrzymuje kontaktu wzrokowego, ignoruje głośne dźwięki, nie odczuwa potrzeby nawiązywania kontaktu z rówieśnikami i własną rodziną. Oprócz tego, nie rozumie emocji i uczuć innych, czasem reaguje na nie w sposób odbiegający od normy.
Autyzm zaburza, takie sfery życia jak:
1. Relacje społeczne
- chory maluch nie interesuje się innymi,
- utrzymuje dystans nawet w stosunku do rodziny,
- stara się unikać kontaktu wzrokowego,
- nie jest w stanie nawiązać relacji z rówieśnikami,
- reaguje nieprzewidzialnie w danych sytuacjach,
- nie inicjuje rozmowy ani nie potrafi jej podtrzymać.
2. Komunikacja
- dziecko zmagające się z autyzmem nie mówi czy też może mówić wysokim, śpiewnym głosem,
- zawołane z imienia, nie reaguje na nie,
- nie jest w stanie zrozumieć metafor i aluzji,
- nie rozumie wydanych mu poleceń, jak i słów „tak”, „nie”,
- nieprawidłowo używa fonologii i składni.
3. Stereotypowe zachowania
Autyzm u dziecka daje też inne objawy, czyli stereotypowe zachowania i ograniczoną aktywność
Stereotypowe zachowania to:
- nietolerowanie przez dziecko zmian,
- dziwne zachowanie w trakcie zabawy,
- manieryzmy ruchowe (dziecko uderza głową, macha rękami, kiwa się czy kręci).
Pozostałe objawy autyzmu u dzieci
- dziecko nie toleruje przytulania czy odwrotnie,
- żąda jedynie konkretnych pokarmów,
- nie toleruje pewnego materiału albo w ogóle odzieży,
- przeszkadzają mu dane dźwięki czy znaczny hałas,
- może mieć osłabioną zdolność odtrucia organizmu,
- cierpieć na zaburzenia trawienia, niedobór witamin oraz minerałów czy osłabienie odporności.
Przyczyny autyzmu u dzieci
Jakie są właściwie przyczyny autyzmu u dzieci? Przyczyny dzieli się na te:
- genetyczne– z tym zaburzeniem wiążą się pewne choroby genetyczne, jak na przykład zespół Retta, zespół Sotosa, stwardnienie guzowate, choroby metaboliczne (fenyloketonuria, homocystynuria), zespół Smitha Lemiego, zespół Opritza, zespół Frax i inne,
- ciążowe i okołoporodowe– czynnikiem mającym wpływ na rozwój cech charakterystycznych dla autyzmu są też komplikacje w przebiegu ciąży, okołoporodowe uszkodzenia układu nerwowego (przez niedotlenienie), choroby ciężarnej przebyte w tym okresie,
- środowiskowe– autyzm może być też spowodowany przez pewne czynniki środowiskowe. Do rozwoju tego zaburzenia przyczynia się spożywanie wysoko przetworzonych pokarmów, konserwantów, decyzja o późnym rodzicielstwie czy też zamieszkiwanie w silnie zanieczyszczonym regionie.
W jaki sposób leczy się dzieci z tym zaburzeniem?
Zaburzenie to diagnozowane jest przeważnie przez lekarza rodzinnego, psychiatrę czy psychologa, niekiedy po konsultacji z neurologiem. Znanych jest wiele chorób, których objawy są podobne właśnie do autyzmu. Przed postawieniem prawidłowej diagnozy, okazuje się więc konieczne wykluczenie chorób dających przybliżone objawy w wieku dziecięcym. Co ważne, nie istnieje jedna metoda na potwierdzenie autyzmu. Lekarze, sięgają po wiele formularzy oceny rozwoju dziecka, korzystają też z informacji otrzymanych przez rodziców, jak i obserwują dziecko. Proces leczenia malucha składa się przede wszystkim z terapii behawioralnej, dzięki której dziecko jest w stanie lepiej sobie poradzić w trakcie stresujących dla niego sytuacji. Terapia ta pomaga mu też wypracować bezpieczne techniki, które obniżą poziom emocji. Za jej pomocą można znacząco zmniejszyć liczbę zachowań impulsywnych. W przypadku maluchów, mających trudności z mową, niezbędna okazuje się też terapia logopedyczna. Dzięki niej można poprawić zdolności językowe dziecka. Przydatna jest też terapia rodzinna, gdyż wspiera rodziców w lepszym zrozumieniu potrzeb dziecka i jego problemów.
Dziecko z autyzmem może żyć w szczęściu, jednak niezbędne okazuje się dla niego wsparcie rodziców i najbliższych. Odpowiednia terapia i praca z maluchem przynosi zazwyczaj spodziewane efekty.